Podatek od spadku po rodzicach

Podatek od spadku związany się z faktem nabycia spadku. Kwestie związane z jego nabywaniem są istotnymi zagadnieniami w prawie podatkowym.

Zakres zobowiązania podatkowego z tytułu nabycia spadku wynika z ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 z późn. zm.). Ustawa ta doprecyzowuje termin kiedy powstał obowiązek podatkowy, skutków podatkowych z tytułu nabycia spadku, wysokości podatku od spadków i darowizn, warunków do przysługiwania całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, terminu zapłaty podatku, właściwości organu podatkowego, jak również obowiązku złożenia zeznania podatkowego.

Jak wynika z art. 1 wyżej wskazanej ustawy „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem: 1) dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego; 2) darowizny, polecenia darczyńcy; 3) zasiedzenia; 4) nieodpłatnego zniesienia współwłasności; 5) zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu; 6) nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Podatek w sprawach spadkowych – nabycie spadku

Podatek od spadku jest podatkiem od czynności cywilnoprawnych, który obciąża nabycie majątku po zmarłym spadkodawcy. Oznacza to, że osoba, która nabędzie spadek, może być zobowiązana do zapłacenia odpowiedniego podatku od wartości nabytego majątku.

Formularz dotyczący nabycia spadku składany jest do właściwego urzędu skarbowego. Podatek w sprawach spadkowych to podatek od spadków i darowizn.

Grupy podatkowe w sprawach o nabycie spadku

Kwestia podatkowa w tym zakresie związana jest z zakresem, w którym typie grupy podatkowej znajduje się określony spadkodawca.

W razie należenia do grupy podatkowej, która nie jest zwolniona od podatku z tytułu nabycia spadku wówczas należy uiścić odpowiednią kwotę podatku od spadków i darowizn. Zobowiązanie podatkowe związane z nabyciem spadku zobowiązuje do zapłaty podatku.

Zgodnie z ustawą osoby zaliczane do:

I grupy podatkowej – małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synową, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie;

II grupy podatkowej – zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych;

III grupy podatkowej – inni nabywcy.

W zależności od poszczególnych grup podatkowych stawki podatku od spadków i darowizn, jak również kwota wolna od podatku od spadków i darowizn jest różna.

Wysokość podatku ustalana jest w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.

Zatem podatek od spadków uzyskanych po rodzicach będzie zaliczany do I grupy podatkowej.
Za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych.

W ustawie wskazano, iż zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli: zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

Termin na zgłoszenie nabycia spadku

Termin na zgłoszenie nabycia spadku to 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku (postanowienie sądu to oficjalne potwierdzenie praw majątkowych przysługujących spadkobiercy). Po stwierdzeniu nabycia spadku przez sąd konieczne jest uzyskanie odpisu prawomocnego postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku. Dokument ten może być wymagany do wglądu do urzędu skarbowego celem ustalenia należności z tytułu spadków i darowizn. Obowiązek podatkowy powstaje, gdy nastąpiło nabycie spadku – w tym zakresie potrzebne jest potwierdzenie w postaci dokumentu urzędowego. Dopełnienie formalności skutkuje możliwościami całkowitego zwolnienia ( o ile przysługują danej osobie), jak i ustalenia przed organem podatkowym, jaka jest wysokość podatku od spadków i darowizn.

Niezgłoszenie nabycia spadku do urzędu skarbowego

W przypadku niespełnienia warunków wymaganych w ustawie nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do danej grupy podatkowej.

Negatywne konsekwencje podatkowe pojawią się w razie, gdy organy podatkowe we właściwym urzędzie skarbowym nie zostaną poinformowane o fakcie nabycia spadku. Wtedy spadkobiercy będą musieli zapłacić podatek od spadku, zaś zobowiązanie podatkowe stanowią wówczas podstawę do egzekucji.

Czy polecenie spadkodawcy wpływa na wartość majątku nabytego?

Wskazania wymaga, iż spadkodawca może uregulować swoją wolę w sposób różny. Oznacza to, że może on także nałożyć na spadkobiercę konieczność wykonywania różnych działań. Zgodnie z art. 982 kodeksu cywilnego spadkodawca może w testamencie włożyć na spadkobiercę lub na zapisobiercę obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem (polecenie).

Polecenie może obejmować nie tylko kwestie majątkowe, ale także inne świadczenia, w tym o charakterze niemajątkowym.

W treści testamentu może także zawrzeć polecenie. W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, iż obciążenie spadku poleceniem może wpływać także na ustalenie podstawy opodatkowania w zakresie podatku od spadków i darowizn. Sytuacja taka ma miejsce, gdy polecenie związane jest z koniecznością poniesienia kosztu – tj. obciążenia na rzecz nabywcy spadku. To obciążenie oddziałuje także na sytuację majątkową spadkobiercy (tj. Wyrok NSA z 28.03.2023 r., III FSK 1816/21, LEX nr 3565386.)

Czy dla urzędu skarbowego wystarczy przedłożenie postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku? Czy należy zgłosić nabycie praw majątkowych?

Urząd skarbowy wymaga przedłożenia danych o składnikach majątkowych z uwagi na nabycie spadku, a nie samego dokumentu potwierdzającego dziedziczenie.

Istotne jest, iż po nabyciu spadku i przedłożenia postanowienia sądu o stwierdzenie nabycia spadku do urzędu skarbowego nie będzie występowało zachowanie wymagań względem zgłoszenia nabycia spadku. Urząd skarbowy musi pozyskać dane o danej rzeczy lub praw majątkowych, które wchodzą do spadku. Na spadkobiercy ciąży zatem obowiązek podatkowy związany z ujawnieniem składników masy spadkowej, a nie jest wystarczające samo postanowienie sądu (Wyrok WSA w Poznaniu z 17.01.2023 r., I SA/Po 629/22, LEX nr 3486378.).

Po nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych na skutek wydanego postanowienia sądu bądź sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia konieczne jest zgłoszenie stosownej deklaracji.

Czy po dokonaniu zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia muszę składać zgłoszenie o nabyciu spadku do urzędu skarbowego?

Tak.

Akt poświadczenia dziedziczenia nie powoduje automatycznego zgłoszenia deklaracji we właściwym urzędzie skarbowym. Tym samym, konieczne staje się złożenie deklaracji po dokonaniu zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia do urzędu skarbowego. Zakres ten został także potwierdzony przez Naczelny Sąd Administracyjny w dniu 24.08.2022 r., (sygn. III FSK 821/21, LEX nr 3406352).

Nie zgłosiłem deklaracji do urzędu skarbowego a ten wysłał do mnie decyzję ustalającą obowiązek podatkowy

Skarbówka ma uprawnienie do wydania decyzji skutkującej obowiązkiem zapłaty podatku w terminie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym obowiązek podatkowy powstaje. Zatem, brak złożenia deklaracji nie powoduje niemożności wydania decyzji przez urząd skarbowy ustalającej wysokość podatku.

Zobowiązania podatkowe przedawnią się, co do zasady z upływem wyżej wskazanego okresu.