Odrzucenie spadku u notariusza
Odrzucenie spadku może być jednym z możliwych scenariuszy po śmierci spadkodawcy. Oświadczenie jest składane najczęściej, gdy pojawiają się długi spadkowe.
W artykule omówimy różnicę między odrzuceniem spadku a notarialnym zrzeczeniem się spadku, podstawowe dane dotyczące odrzucenia spadku u notariusza i w sądzie.
Odrzucenie spadku u notariusza lub w sądzie
Obecne przepisy prawa spadkowego przewidują możliwość odrzucenia spadku u notariusza, jak również w sądzie rejonowym – tj. sądzie spadku. Najistotniejsze jest złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przed notariuszem lub przed sądem – maksymalnie sześć miesięcy od dowiedzenia się o tytule swojego powołania do spadku.
Czym się różni odrzucenie spadku od notarialnego zrzeczenia się spadku? Co można zrobić po śmierci spadkodawcy?
Odrzucenie spadku oznacza, że spadkobierca decyduje się na rezygnację z dziedziczenia i traci wszelkie prawa i obowiązki związane z majątkiem spadkowym. Decyzja o odrzuceniu spadku może być przedstawiona po momencie otwarcia spadku.
Oświadczenie o odrzuceniu spadku przed notariuszem powinno być dokonane w ciągu sześciu miesięcy od daty dowiedzenia się o tytule swego powołania do spadku. Złożenie oświadczenia w terminie sześciu miesięcy skutkuje brakiem dziedziczenia. Ten kto spadek odrzucił traktowany jest jakby nie dożył otwarcia spadku. W jego miejsce wchodzą inne osoby z kręgu spadkobierców ustawowych.
Notarialne zrzeczenie się dziedziczenia, z kolei, jest umową zawieraną przed notariuszem, w której osoba uprawniona do dziedziczenia zrzeka się spadku po przyszłym spadkodawcy. Istnieją różnice proceduralne i konsekwencje prawne między tymi dwoma formami zrzeczenia się spadku – także dla dziedziczących w dalszej kolejności.
Zasady dziedziczenia i powody do odrzucenia spadku
W pierwszej kolejności wskazać należy, iż zasady dziedziczenia określają, kto i w jakiej kolejności ma dziedziczyć po spadkodawcy. Przy podejmowaniu decyzji o odrzuceniu spadku warto zapoznać się z kręgiem osób, które będą dziedziczyć w miejsce osoby, która złoży oświadczenie o odrzuceniu spadku, w taki sposób, aby podjąć decyzję rozsądnie. Często dzieci spadkodawcy nie mają świadomości, iż spadek po odrzuceniu trafia do ich zstępnych (ich dzieci – a wnuków spadkodawcy). Wtedy należy podjąć działania w celu złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku przez kolejne osoby. Czasem w razie dziedziczenia przez małoletniego może być wymagana zgoda właściwego sądu rejonowego do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku przez dziecko.
W razie braku odrzucenia spadku w ustawowym terminie na mocy prawa spadkobierca przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza następuje z ograniczeniem odpowiedzialności. Długi spadkowe spłacane są, co do zasady tylko do wysokości aktywów, jakie pozostawił po sobie spadkodawca.
Czy można zrzec się spadku przed śmiercią spadkodawcy?
Zrzeczenie się dziedziczenia przed śmierci spadkodawcy może nastąpić tylko w formie aktu notarialnego jako umowa zawarta między potencjalnym spadkodawcą a spadkobiercą ustawowym. Spadkobierca, który zawarł taką umowę zostaje wyłączony od dziedziczenia. Spadek wówczas przypadnie innym osobom, które zaliczane są do spadkobierców ustawowych (pewna problematyka może pojawić się względem zstępnych osoby, która zrzekła się dziedziczenia, albowiem w razie braku odmiennego zastrzeżenia zrzeczenie się przechodzi także na jego zstępnych).
Jakie dokumenty są potrzebne przy odrzuceniu spadku u notariusza?
Dokument tożsamości (dowód osobisty) jest jednym z podstawowych dokumentów, jeśli spadkobierca chce dokonać odrzucenia spadku przed notariuszem. Konieczny będzie także odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy. Każdorazowo warto ustalić z notariuszem listę odpowiednich dokumentów, aby spadek odrzucić.
Odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci
Odrzucenie spadku w kancelarii notarialnej przed notariuszem w imieniu małoletnich dzieci jest możliwe jedynie w razie dysponowania zgodą sądu rodzinnego o odrzuceniu spadku. Taka sprawa zaliczana jest do przekraczających zakres zwykłego zarządu, wobec czego rodzic bądź opiekun prawny nie jest w stanie bez zgody sądu dokonać czynności w zakresie złożenia oświadczenie o odrzuceniu spadku za dziecko.
Ile kosztuje odrzucenie spadku u notariusza?
Koszty ponoszone u notariusza za złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku uregulowane są w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej z 2004. Zgodnie z tym rozporządzeniem koszt notarialnego odrzucenia spadku za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wynosi 50 zł.
Ile kosztuje odrzucenie spadku w sądzie?
W razie woli skierowania sprawy do sądu spadku zgodnie z ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w myśl art. 49 ust. 1 pkt 4 opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od wniosku o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
Nie zdążyłem złożyć oświadczenia o odrzuceniu spadku – jaka jest moja odpowiedzialność za długi spadkowe?
W sytuacji, gdy osoba nie odrzuciła spadku w wymaganym terminie mogą występować różne typy sytuacji odnośnie do długów spadkowych.
Kwestią wyznaczającą różnice jest data otwarcia spadku przed lub po 18 listopada 2015 r. W sytuacji, gdy osoba pełnoletnia zorientowała się, iż powinna odrzucić spadek, ale jest już po terminie, wówczas jeśli spadek otworzył się przed 18 listopada 2015 r., co do zasady automatycznie przyjęła spadek wprost. Wtedy odpowiada za długi wchodzące do spadku z całego swojego majątku bez ograniczenia odpowiedzialności. Jeśli zaś otwarcie spadku nastąpiło po tej dacie, wtedy spadek został przez nią przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza, a co za tym idzie z ograniczeniem odpowiedzialności do czynnego stanu spadku. Oznacza to, iż spadkobierca odpowiada tylko do wysokości aktywów pozyskanych od spadkodawcy na skutek przyjęcia spadku.
