mar
Odwołanie darowizny
Darowizna stanowi jedną z częstych czynności prawnych. Do darowizn może dochodzi zarówno przy prostych, zwykłych czynnościach życia codziennego, jak i w ramach przekazywania większego majątku.
W praktyce darować można praktycznie wszystko, w szczególności: rzeczy ruchome (np. samochód; komputery, itp.), gotówkę, jak również nieruchomości. Uogólniając dokonanie darowizny powinno odbyć się zgodnie z przepisami dotyczącymi określonej rzeczy – np. nie można darować nieruchomości w drodze zwykłej umowy ustnej czy pisemnej. Jednakże prawodawca przyjął, co do zasady darowizna powinna ona następować w formie aktu notarialnego. Często darowizna stanowi wyraz wdzięczności, czy pomocy osobie trzeciej.
Odwołanie
Zdarza się jednak, iż darczyńca po jakimś czasie dochodzi do przekonania, iż popełnił błąd. Może to wiązać się różnymi sferami – problemami finansowymi, czy też złym zachowaniem obdarowanego. Zachodzi zatem pytanie, czy istnieje możliwość odzyskania przekazanych rzeczy?
Odpowiedź mogłaby wydawać się prosta – jednakże nie jest tak do końca. Wprawdzie ustawodawca przewiduje możliwość odwołania darowizny w dwóch sytuacjach:
– jeśli darowizna nie jest jeszcze wykonana a po zawarciu umowy stan majątkowy darującego uległ takiej zmianie, że jej wykonanie nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.
– jeśli darowizna jest już wykonana, wówczas, gdy obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.
Najczęściej sprawy rozpoznawane przez sądy dotyczą tej drugiej sytuacji, czy tzw. rażącej niewdzięczności. Należy wskazać, iż mimo występowania tej przesłanki, w praktyce orzeczniczej można dostrzec, iż odzyskanie przedmiotu darowizny nie należy do prostych. W istocie najważniejszym elementem pozostaje tu określenie „rażąca” niewdzięczność. Zatem zachowanie obdarowanego musi nabierać istotnych negatywnych cech względem darczyńcy.
W sprawach o odwołanie darowizny należy posiłkować się bardzo dobrze przygotowanymi dowodami, albowiem bez nich nie będzie istniała możliwość odzyskania rzeczy. Tym samym, zaleca się konsultację z prawnikiem (adwokatem bądź radcą prawnym), który doradzi, czy warto podejmować starania o odwołanie darowizny, czy też należy poszukiwać innych rozwiązań prawnych. Sama decyzja o odwołaniu darowizny, która nie jest poparta jakimikolwiek dowodami o rażącej niewdzięczności może nie wywołać założonych skutków prawnych.
Przykłady orzeczeń:
– „Znamion rażącej niewdzięczności nie wyczerpują nie tylko czyny nieumyślne obdarowanego, ale także drobne czyny umyślne, jeżeli nie wykraczają one poza zwykłe konflikty rodzinne w określonym środowisku. W podobny sposób należy potraktować incydentalne sprzeczki, zwłaszcza sprowokowane; nie uzasadnia bowiem odwołania darowizny dopuszczenie się przez obdarowanego takich czynów, które w danych okolicznościach, czy warunkach nie wykraczały poza zwykłe przypadki życiowych konfliktów.” Wyrok SA w Krakowie z 24.06.2021 r., I ACa 73/20, LEX nr 3247936.
– „Wszczynanie przeciwko mężowi licznych postępowań, w których w sposób nieuzasadniony żona zarzuca mężowi alkoholizm, znęcanie się nad rodziną, żądanie jego eksmisji z uzasadnieniem jak wyżej a więc stawianie ciężkich zarzutów, jest wyrazem rażącej niewdzięczności wobec męża jako darczyńcy.” Wyrok SA we Wrocławiu z 4.04.2019 r., I ACa 1235/18, LEX nr 3223776.
