Zachowek
Jest to uprawnienie przysługujące osobom najbliższym względem spadkodawcy, który to na skutek różnych okoliczności nie uzyskali majątku po zmarłym.
Osobami uprawnionymi do dochodzenia zachowku są:
– Zstępni (czyli w szczególności dzieci; wnuki, itd.);
– małżonek spadkodawcy;
– rodzice spadkodawcy, o ile byliby powołani do spadku z ustawy.
Dochodzenie zachowku najczęściej utożsamiane jest z sytuacją, gdy zmarły pominie kogoś w testamencie. Oczywiście jest to jedna z najczęściej zachodzących sytuacji. Jednakże nie jest ona jedynym układem, kiedy można nie uzyskać majątku po spadkodawcy. Do takich sytuacji zalicza się także, w szczególności dokonane za życia darowizny.
Co istotne zachowku można dochodzić nie tylko od osób pozostających w kręgu rodziny, ale także wobec innych podmiotów.
Termin
W sprawie zachowkowej konieczne staje się skierowanie sprawy do Sądu przed upływem ustawowego terminu. W przeciwnym razie nie istnieje możliwość jego przedłużenia, czy przywrócenia.
W sytuacji, gdy:
– ogłoszony został testament roszczenie przedawnia się z upływem 5 lat od daty ogłoszenia testamentu;
– chcemy dochodzić zachowku od osób obdarowanych termin przedawnia się z upływem 5 lat od daty otwarcia spadku (czyli śmierci darczyńcy).
Problematyka spraw zachowkowych
Sprawy o zachowek wiążą się z bardzo intensywnymi emocjami – wynika to przede wszystkim z faktu, iż najczęściej rozliczenia te dokonywane się w gronie rodziny. Co więcej towarzyszy im szczegółowa i skomplikowana procedura cywilna, przy której może dojść do popełniania błędów, które będą rzutowały na wynik sprawy.
Wyciąg wybranych przepisów Kodeksu Cywilnego z zakresu zachowku:
Art. 992. Przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do
obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz
spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców,
którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.
Art. 993. Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych
i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych,
darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.
Art. 994. § 1. Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych
darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej
niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób
niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.
§ 2. Przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku
darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Nie
dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni
przed urodzeniem się zstępnego.
§ 3. Przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku
darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa.