lut
Zaprzeczenie ojcostwa
Ojcostwo z biologicznego punktu widzenia jest to swoista więź krwi między ojcem a dzieckiem. Poza zakresem biologicznym relacja ta może występować także w kontekście prawnym, w szczególności w razie adopcji, domniemania narodzenia się dziecka w trakcie trwania małżeństwa, czy w razie wyrażenia zgody na zastosowanie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, na którą mąż matki wyraził zgodę.
Ojcostwo w kontekście prawnym może wystąpić zatem nie tylko, jeśli nastąpi biologiczny czynnik.
Zgodnie z art. 62 § 1 k.r.o. „Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji.”
Zachodzą sytuację, kiedy mąż matki nie jest ojcem z biologicznego punktu widzenia bądź osoba wpisana jako ojciec dowiaduje się, iż nim nie jest.
Kto może?
Ustawodawca umożliwił przeprowadzenie postępowania o zaprzeczenie ojcostwa. Jest to postępowanie nacechowane znaczną ostrożnością, albowiem prowadzący sprawę Sąd musi kierować się nie tylko przepisami dotyczącymi samego zaprzeczenia, ale także i dobrem dziecka.
Podmiotami, które mogą zainicjować postępowanie o zaprzeczenie ojcostwa są:
- Męża matki
- Matkę
- Dziecko
Kogo pozywać?
Problematyka w zakresie postępowania o zaprzeczenie ojcostwa wiąże się także z koniecznością ustalenia, kto musi uczestniczyć w postępowaniu.
W razie, gdy sprawę inicjuje:
- Mąż matki, wówczas pozywa matkę oraz dziecko, a jeśli matka nie żyje to wyłącznie dziecko
- Matka, wówczas pozywa ona męża i dziecko, a jeśli mąż nie żyje to wyłącznie dziecko
- Dziecko, wówczas pozywa ono męża matki oraz matkę; jeśli mąż nie żyje to wyłącznie matkę; jeśli matka nie żyje to wyłącznie ojca
Termin
W sprawach o zaprzeczenie ojcostwa terminy określone są dwojako – nie są one długie. Zatem, jeśli dowiemy się o okolicznościach, iż wpisany w aktach stanu cywilnego ojciec nim nie jest musimy działać szybko.
Przysługujące terminy:
- Mąż matki ma czas 1 roku od dnia, w którym dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi. Jednakże okresem końcowym jest osiągnięcie przez dziecko pełnoletności. Zatem po ukończeniu 18 roku życia przez dziecko mąż matki nie może złożyć powództwa o zaprzeczenie ojcostwa;
- Matka – termin wygląda podobnie, jak w sytuacji męża matki. Matka może żądać zaprzeczenia ojcostwa swego męża w ciągu roku od dnia, w którym dowiedziała się, że dziecko od niego nie pochodzi, nie później jednak niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.
- Dziecko – jego termin kształtuje się nieco odmienne z uwagi na konieczność posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych. Może ono wytoczyć powództwo w ciągu roku od dnia, w którym dowiedziało się, że nie pochodzi od męża swojej matki. Jeżeli dziecko dowiedziało się o tej okoliczności przed dniem osiągnięcia pełnoletności, termin do wytoczenia powództwa biegnie od dnia osiągnięcia pełnoletności.
- Prokurator – wskazane terminy nie dotyczą zainicjowania sprawy przez prokuratora.
Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13.10.2005 r., IV CK 169/05, LEX nr 186903.
„W sprawie o zaprzeczenie ojcostwa, jeżeli mąż matki odmawia, bez uzasadnionych powodów poddania się badaniu DNA i dowód ten w odniesieniu do stron procesu nie może być z tej przyczyny przeprowadzony, dopuszczalne jest obalenie domniemania ojcostwa męża matki wszystkimi innymi dowodami wykazującymi niepodobieństwo jego ojcostwa, w tym także dowodami wskazującymi, że ojcostwo innego mężczyzny jest dostatecznie pewne. W szczególności w takiej sytuacji możliwe jest dopuszczenie dowodu z grupowego badania DNA matki, dziecka i domniemanego ojca dziecka, jeżeli wyrazi on na to zgodę. Wynik takiego badania, wskazujący z prawdopodobieństwem będącym praktycznie pewnością, że mężczyzna ten jest ojcem dziecka, pozwala uznać, iż wykazane zostało niepodobieństwo ojcostwa męża matki (art. 67 k.r.o.).”
Tym samym prawidłowe przeprowadzenie postępowania jest niezwykle istotne. Szybkie i trafne reakcje prawne mogą usprawnić procedurę oraz doprowadzić do ustalenia, czy mężczyzna, który jest wpisany jako ojciec, w rzeczywistości jest rodzicem dziecka. W sprawie znaczenie ma dobro dziecka, które to będzie brane także pod uwagę przez Sąd.
