Przyjęcie spadku

Zarówno spadkobierca ustawowy, jak i spadkobierca testamentowy ma uprawnienie do podjęcia decyzji odnośnie przyjęcia spadku. Ma on kilka możliwości przyjąć spadek wprost, przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, jak również odrzucić spadek.

Decyzja o przyjęciu spadku lub odrzuceniu spadku bardzo często determinowana jest przez stan spadku, w szczególności znaczenie ma, czy zawiera długi spadkowe.

Proste przyjęcie spadku

Przyjęcie spadku wprost oznacza, iż spadkobierca przyjął spadek bez ograniczenia odpowiedzialności. Wówczas odpowiada za długi spadkowe z całego swojego majątku. Bez znaczenia w takiej sytuacji pozostaje, jakie aktywa uzyskał po spadkodawcy. W przypadku przyjęcia spadku wprost spadkobierca zobowiązany jest do spłaty wszelkich zadłużeń. Do 18 listopada 2015 r. brak oświadczenia spadkobiercy o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza bądź oświadczenia o odrzuceniu spadku skutkował, co do zasady o przyjęciu spadku wprost.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza skutkuje stworzeniem swoistego ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe. Wówczas spadkobierca odpowiada do aktywów, jakie pozyskał z tytułu przyjęcie spadku.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza wiąże się także ze sporządzeniem wykazu inwentarza bądź spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku. W takich dokumentach uwzględnia się zarówno aktywa, jak i długi spadkowe.

Brak złożenia oświadczenia spadkobiercy w terminie sześciu miesięcy od daty dowiedzenia się o tytule powołania do spadku jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Spis inwentarza a wykaz inwentarza

Kodeks cywilny przewiduje dwa typy instytucji, w których ustala się skład spadku.

Spis inwentarza oraz wykaz inwentarza mają na celu ustalenie wartości dziedziczonego majątku, jak i wartości zobowiązań spadkodawcy.

Spis inwentarza dokonywany jest przez uprawnionego komornika sądowego. Spis inwentarza sporządzony przez komornika rodzi takie same skutki jak złożenie wykazu inwentarza

Wykaz inwentarza składany jest w sądzie lub przed notariuszem. W wykazie należy z należytą starannością ujawnić przedmioty należące do spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych, z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili otwarcia spadku, a także długi spadkowe i ich wysokość według stanu z chwili otwarcia spadku.

Upływ terminu na złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku

Spadkobiercy mają obowiązek złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedzieli się o swoim powołaniu do spadku.

Po upływie tego terminu obecnie obowiązujące przepisy przewidują, iż niepotrzebne jest już składnie oświadczenia o przyjęciu spadku w tej formie, albowiem następuje przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Zatem spadkobierca nabywa spadek z dobrodziejstwem inwenatrza. Oczywiście spadkobierca ma także możliwość w tym terminie na złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Często decyzja taka jest podejmowana w razie woli możliwie szybkiego rozwiązania spraw spadkowych.

Odrzucenie spadku

W tym samym czasie, jeśli spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania do spadku, ma możliwość na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Może być ono złożone do sądu spadku, jak również przez notariuszem. Brak oświadczenia spadkobiercy uniemożliwia przyjęcie, iż odrzucił on spadek. W przypadku odrzucenia spadku udział, który przypadał odrzucającemu będzie przechodził na kolejne osoby stosownie do kręgu spadkobierców ustawowych. Te osoby mają także uprawnienie względem odrzucenia spadku.

Skutki przy odrzuceniu spadku

Odrzucenie spadku to sytuacja, w której spadkobierca świadomie odmawia przyjęcia dziedziczenia. Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku powoduje fikcję prawną i spadkobierca jest traktowany tak, jakby nie dożył otwarcia spadku.

Pogorszenie sytuacji wierzycieli na skutek odrzucenia spadku

Przepisy przewidują, iż treść złożonego oświadczenia o odrzuceniu spadku może być uznane za bezskuteczne. Jeśli przy odrzuceniu spadku doszło do pokrzywdzenia wierzycieli możliwe jest żądanie przez takiego wierzyciela, aby odrzucenie spadku było uznane za bezskuteczne wobec niego. Osoba, która zamierza spadek odrzucić musi mieć świadomość, iż wierzyciel może żądać powyższego w ciągu sześciu miesięcy od chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku, ale nie później niż przed upływem trzech lat od odrzucenia spadku.

Zatem decyzja o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jest indywidualnym postanowieniem spadkobiercy. Winien on jednak mieć świadomość, jakie konsekwencje prawne wiążą się z poszczególnymi czynnościami, tj. przyjęciem spadku, przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza, jak i przy odrzuceniu spadku.

Stwierdzenie nabycia spadku

Przyjęcie spadku przez wszystkich spadkobierców umożliwia wydanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.