Przedawnienie spadku

Często można spotkać się z twierdzeniami od klientów, że nastąpiło przedawnienie spadku. Nie jest to twierdzenie prawidłowe.

Spadek sam w sobie nie przedawni się. Występują jednak pewne terminy, które w sprawach spadkowych będą powodowały różne konsekwencje prawne względem odpowiedzialności za długi spadkodawcy, czy możliwości dochodzenia swych uprawnień.

Czy data śmierci spadkodawcy wyznacza termin, kiedy należy wszcząć postępowanie spadkowe?

Nie ma żadnych przepisów, które określałyby termin nakazujący wszczęcie postępowania sądowego w zakresie spadków. Często sprawy spadkowe, które pojawiają się na wokandach w sądach dotyczą spadków otwartych na kilka, a nawet kilkadziesiąt lat temu. W tym kontekście chodzi przede wszystkim o sprawę o stwierdzenie nabycia spadku.

Przedawnienie testamentu

Testament nie przedawnia się. Zarówno data otwarcia spadku, jak i inne wydarzenia nie tworzą sytuacji, iż testament przedawnił się. Zarzut przedawnienia testamentu będzie zatem chybiony.

Względem testamentu może dochodzić jedynie do jego nieważności. Nieważność testamentu może wynikać z wielu przyczyn, np. braku zdolności do czynności prawych, czy braku świadomości przy sporządzaniu testamentu przez testatora. Są to jednak okoliczności nieutożsamiane jako termin przedawnienia roszczeń o dziedziczenie na mocy testamentu.

Uznanie za niegodnego dziedziczenia – przedawnienie

W tym przypadku ustawodawca wprost określił dwa terminy przedawnienia żądania o uznaniu spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia.

W pierwszej kolejności żądanie uznania za niegodnego dziedziczenia może nastąpić w terminie jednego roku od dnia, w którym osoba posiadająca interes dowiedziała się o przyczynie niegodności. Termin ten nie może być jednak dłuższy niż trzy lata od daty otwarcia spadku, tj. od daty śmierci spadkodawcy. W chwili otwarcia spadku rozpoczyna się bieg terminu przedawnienia roszczeń z tego tytułu. Po upływie określonego czasu roszczenia ulegają przedawnieniu.

Po upływie terminu przedawnienia roszczenia z art. 929 k.c. nie ma możliwości skutecznego dochodzenia uznania za niegodnego dziedziczenia. Termin ten stanowi termin zawity prawa materialnego i jako taki nie podlega przywróceniu. Nie może być także zastosowanie klauzuli generalnej zasady współżycia społecznego z art. 5 k.c.

O czym rozstrzyga sąd w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku?

Postępowanie spadkowe w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku prowadzone jest w celu ustalenia kręgu spadkobierców po zmarłym. Sąd w postanowieniu rozstrzyga, kto i w jakiej części dziedziczy po spadkodawcy. Sąd nie weryfikuje tu zakresu komu zachowek przysługuje, czy jaka jest wysokość długów spadkowych.

Odrzucenie lub przyjęcie spadku – jaki termin od otwarcia spadku?

Istotny termin, jaki winien być rozważany i pilnowany przez spadkobiercę to data otwarcia spadku oraz czas na przyjęcie spadku lub odrzucenie spadku. Ustawa wprowadza termin 6 miesięcy od daty dowiedzenia się o tytule powołania do spadku na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Po upływie 6 miesięcy przewiduje się fikcję prawną, iż spadkobierca, który nie złożył odpowiedniego oświadczenia dziedziczy spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W takiej sytuacji nabycie spadku polega na wejście w miejsce spadkodawcy w prawa i obowiązki majątkowe spadkodawcy. Wówczas odpowiedzialność za długi spadkowe ograniczona jest do aktywów pozyskanych przez spadkobiercę. Oświadczenie może być złożone przed notariuszem bądź przed sądem. Temat sytuacji finansowej zmarłego bardzo często może powodować decyzję względem odrzucenia spadku.

Dostałeś spadek z długiem? Sprawdź, co możesz zrobić

Długi spadkowe mogą powodować wolę pozbycia się majątku. Skutecznie uniknie odpowiedzialności za długi spadkowe związane będzie z koniecznością odrzucenia spadku przez spadkobiercę. Warto jednak pamiętać, iż odrzucenie spadku nie tworzy stanu, iż prawo dziedziczenia nie przejdzie na dalszych spadkobierców.

Przedawnienie roszczenia o zachowek

Początek biegu terminu przedawnienia roszczenia spadkobierców o zachowek następuje w różnych terminach w zależności od typu roszczenia. Przed wytoczeniem powództwa o zapłatę zachowku warto upewnić się, czy nie nastąpił termin przedawnienia roszczenia.

Ustawa przewiduje następujące terminy przedawnienia roszczenia o zachowek:

• Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu.
• Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.
• Roszczenie przeciwko fundacji rodzinnej obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanego funduszu założycielskiego przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.
• Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanego mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.

  Upływ wskazanych terminów powoduje przedawnienie roszczeń o zachowek. W celu dochodzenia roszczenia o zachowek konieczne staje się wytoczenie powództwa o zapłatę zachowku.

Czy możliwość złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku może się przedawnić?

Nie ma przepisów, które nakazywałyby złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku w określonym terminie. Warto jednak pamiętać, iż wierzyciele spadkodawcy mają prawo do wszczęcia postępowania w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku z uwagi na wolę egzekwowania roszczeń danego rodzaju od spadkobierców, albowiem obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą na spadkobierców.